Núna liggur fyrir að aðilar vinnumarkaðarins hafa enn og aftur tekið höndum saman og framlengt kjarasamninga þrátt fyrir forsendubrest samningsins. Það eru ekki ný tíðindi að launþegar taki á sig þá ábyrgð að tryggja „stöðugleika“. Það jákvæða er að aðilar vinnumakaðarins hafa sammælst um bætt og betri vinnubrögð við kjarasamningsgerð og samningstíminn var styttur til 30. nóvember 2013.
Verkalýðshreyfingin hefur verið að horfa til Norðurlandanna og þeirra vinnubragða sem þar eru viðhöfð í kjarasamningsgerð. Þar setjast aðilar vinnumarkaðarins að sameiginlegu borði strax í byrjun samningsgerðar og finna út svigrúm til launahækkana í gegnum iðn og útflutningsgreinarnar. Þar er borin meiri virðing fyrir tímaramma og nýr samningur tekur strax gildi þegar fyrri samningur rennur út. Ekki er hefð fyrir eingreiðslum eins og verið hefur hér á landi. Eingreiðslur eru aðeins til þess fallnar að brúa bilið þangað til nýr samningur tekur gildi.
Það er að mörgu að hyggja þegar komið er að kjarasamningsgerð. Eftir margra ára baráttu hafa ýmis réttindi hins vinnandi manns batnað til muna eins og t.d. orlofs- og veikindaréttur. En betur má ef duga skal. Lægstu laun á Íslandi eru mun lægri en hjá frændum okkar á Norðurlöndunum og hreint órtrúlegt að ekki hafi tekist betur að ná upp lægstu launatöxtum á Íslandi en raun ber vitni. Í svona árferði eins og hefur verið undanfarin ár er erfitt að semja um umframlaun. Þá gilda þessir lágmarkstaxtar sem eru vægast sagt langt frá því að geta framfleitt nokkrum manni.
Þegar undirbúningur vegna kjarasamninga byrjar fara menn að tala um kaupmátt, þróun kaupmáttar og hvort kaupmáttarforsenda hafi staðist. Í stuttu máli þá hafa lægstu laun haldið kaupmætti sínum. Skýringin er sú að laun sem voru t.d. kr. 214.558 árið 2011 og hækkuðu í kr. 225.558 árið 2012 halda kaupmætti sínum því hækkunin er rúm 5,1% sem er umfram verðbólgu. En laun sem eru kr. 450.000 árið 2011 og hækka um 3,5% árið 2012 (verða kr. 465.750) halda ekki kaupmætti sínum vegna þess að verðbólgan er hærri. Hækkunin annars vegar á lægri launin er kr. 11.000 en hins vegar kr. 15.750 á hærri launin. Okkar vandi er að lægstu laun eru allt of lág þó þau haldi kaupmætti sínum. Ef neysluviðmið eru skoðuð staðfesta þau aðeins það sem allir vita það lifir engin á þessum lágu launum. Okkar verkefni framundan er að ná þessum lágmarkslaunum upp í laun sem hægt er að lifa af. Þetta lítur ekki út fyrir að vera flókið verkefni en þetta hefur ekki tekist þannig að sómi sé af því.
Nú er að fara að stað vinna vegna kjarasamninganna og framundan verða töluverð umsvif vegna þeirra. Félagsmenn Bárunnar, stéttarfélags munu hefja vinnuna við kjarasamnigsgerðina með kjaraþingi nú í vor og verður allri vinnu að vera lokið fyrir 12. september. Eins og áður hefur komið fram er stórt verkefni framundan og ef árangur á að nást verður það að byggja á öflugu félagsstarfi og ekki síst öflugum félögum með samstöðu og sameiginlega sýn á hvernig við getum bætt okkar kjör.
Þann 26. febrúar sl. hrundu ASÍ og aðildarfélög þeirra af stað átakinu „Vertu á verði!“. Átakið er sett til höfuðs verðhækkunum þar sem atvinnulífið og almenningur eru sérstaklega hvött til að taka þátt. Þannig á þetta að sporna við verðhækkunum og um leið verðbólgu sem hefur skapað vissan og viðvarandi óstöðugleika og er vægast sagt erfitt að koma böndum á. Viljum við hvetja okkar fólk til vitundarvakningar í þessu neytendarverndarverkefni með því að senda inn myndir eða tilkynningar af óeðlilegum verðhækkunum á vertuáverði.is
Halldóra Sigr. Sveinsdóttir formaður Bárunnar, stéttarfélags
